Τα τελευταία χρόνια, τόσο σε ερευνητικό όσο και σε επιχειρηματικό επίπεδο, δίνεται μεγάλη έμφαση στην εφαρμογή μεθόδων και ενεργειών που στόχο έχουν την προώθηση και την υιοθέτηση κατάλληλων μοντέλων τουριστικής ανάπτυξης. Έχοντας αναγνωριστεί η ανάγκη της ορθολογικής και βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, τονίζεται ο κρίσιμος ρόλος που διαδραματίζουν οι τουριστικοί φορείς (κρατικοί και μη), ανεξάρτητα από το εύρος του πεδίου ευθύνης τους (τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, παγκόσμιο), σε θέματα που σχετίζονται με τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη του τουρισμού
Το 2005 ο Hall ορίζει το δίκτυο (network) ως μια διάταξη οργανισμών, ή πιο απλά ως ένα σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ φορέων και επιχειρήσεων που συνεργάζονται μεταξύ τους, συμπράττουν και ακολουθούν μία κοινή δράση. Με την έννοια των τουριστικών δικτύων εννοούμε τα συστήματα εκείνα τα οποία είναι ικανά να οργανώνουν και να συντονίζουν τουριστικούς προορισμούς, να αποφέρουν οφέλη και θετικές επιδράσεις στις εμπλεκόμενες τουριστικές επιχειρήσεις, να προσφέρουν καλύτερες και ποιοτικότερες συνολικές παροχές, να δημιουργούν και να προωθούν αξέχαστες εμπειρίες στους τουρίστες.
Διάφορες μελέτες κατά καιρούς δείχνουν διαχρονικά ότι η τουριστική βιομηχανία χρειάζεται μια προσέγγιση του δικτύου, διότι συμβάλλει στη λειτουργία των προορισμών τουριστικού ενδιαφέροντος σε ένα μεταβαλλόμενο, πολύπλοκο και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Σύμφωνα με τον Porter (1990), ένας τουριστικός προορισμός έχει περισσότερες πιθανότητες να είναι ανταγωνιστικός τόσο σε εθνικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, όταν οι τουριστικές επιχειρήσεις που εμπλέκονται, ανταγωνίζονται η μία την άλλη, αλλά και ταυτόχρονα συνεργάζονται. Μέσα σε ένα πολύπλοκο σύστημα ταυτόχρονου ανταγωνισμού αλλά και συνεργασίας απαιτείται μια ορθή και ουσιαστική διαχείριση του δικτύου των δημόσιων και των ιδιωτικών φορέων.
Παράλληλα επισημαίνεται πως η προοπτική ενός δικτύου έχει τη δυνατότητα να χρησιμεύσει ως εργαλείο που θα προωθήσει την καινοτομία, την ανταλλαγή γνώσεων, την ανταγωνιστικότητα και την βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη για τα εμπλεκόμενα μέρη. Ιδιαίτερα σε ότι αφορά την δικτύωση των μικρών τουριστικών επιχειρήσεων μελέτες σε υφιστάμενα δίκτυα έδειξαν ότι αυτά λειτουργούν συλλογικά για την διαχείριση ενός τουριστικού προορισμού, καταλήγοντας πως πρόκειται για μια διαδικασία ζωτικής σημασίας όσον αφορά την εφαρμογή των πολιτικών στήριξης των επιχειρήσεων και των τουριστικών προορισμών.
Το ανάπτυξη τουριστικών δικτύων προήλθε από μια σειρά αιτιών. Αρχικά υπήρξε έντονα η ανάγκη για την εύρεση μιας εναλλακτικής λύσης για τη διαχείριση του δημόσιου τομέα των τουριστικών προορισμών λόγω της αύξησης των διοικητικών διαδικασιών. Ένα σύστημα αυτοδιαχείρισης από ιδιωτικούς τοπικούς φορείς προέκυψε ως επιχείρημα να αντικαταστήσει την διαχείριση που γινόταν από τον δημόσιο τομέα, ενώ υποστηρίχθηκε ότι ο ρόλος της κυβέρνησης θα πρέπει να περιοριστεί στο συντονισμό των οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων. Ακόμη το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα θεωρείται ότι θα μπορούσε να προέλθει από μια επιτυχημένη εναρμόνιση του σχέσεων και των αλληλεξαρτήσεων των τουριστικών επιχειρήσεων, ενώ η διαχείριση των σχέσεων των ενδιαφερομένων μερών καθίσταται αναγκαία για την ορθή λειτουργία του δικτύου.
Επιπρόσθετα, η συνεργασία των τουριστικών επιχειρήσεων μειώνει το κόστος συναλλαγής για αυτές που συμμετέχουν στο δίκτυο και δημιουργεί προστιθέμενη αξία, ενισχύοντας την τουριστική εμπειρία, σε προορισμούς με υψηλότερο επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των δικτυωμένων τουριστικών επιχειρήσεων της.
Σε πρακτικό επίπεδο η δικτύωση μειώνει το κόστος, συμβάλλει στην κατανόηση της η πολυπλοκότητας των υπηρεσιών μεταξύ των εμπλεκομένων, ενισχύει τον εποικοδομητικό διάλογο μεταξύ των συμμετεχόντων και υποστηρίζει την ανάπτυξη καινοτομιών. Το γεγονός αυτό οδηγεί στη διαμόρφωση ενός «καλού» τουριστικού προϊόντος, βιώσιμου, σε ιδιαίτερα ανταγωνιστική τιμή, διευκολύνοντας τη διάθεση του στις αγορές που είναι και το τελικό ζητούμενο.
Οι οργανισμοί αυτοί δικτύωσης συχνά αναφέρονται ως Destination Management Organizations (DMOs) ή Destination Marketing Partnerships (DMPs) ανάλογα με το βαθμό της γεωγραφικής εμβέλειας, τον αριθμό και τη ποικιλομορφία των ενδιαφερόμενων μερών, καθώς και την κλίμακα επιρροής τους.
Η δικτύωση από τη σκοπιά της γεωγραφικής εμβέλειας μπορεί να είναι τοπική, περιφερειακή, εθνική και διεθνής, ενώ από την πλευρά του σκοπού δικτύωσης διακρίνεται σε επαγγελματικές ενώσεις και σε δίκτυα διαμόρφωσης πολιτικής. Ένας διεθνώς αναγνωρισμένος επαγγελματικός τουριστικός φορέας είναι ο E.C.T.A.A. (European Community Travel Agents Association), ο οποίος ιδρύθηκε το 1961 στην Γερμανία, αντιπροσωπεύοντας τα συμφέροντα των ταξιδιωτικών πρακτόρων, ενώ συνεργάζεται στενά με καθένα από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, παρακολουθώντας όλες τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι οποίες ενδέχεται να έχουν αντίκτυπο στον τουρισμό.
Σε φορέα διαμόρφωσης πολιτικής έχει εξελιχθεί ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) που αποτελεί εκπρόσωπο όλων των κλαδικών ενώσεων των τουριστικών επιχειρήσεων. Εμπνευστής της ιδέας για τη σύσταση της Ένωσης Τουριστικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (αυτή ήταν η αρχική εισήγηση για την ονομασία) ήταν ο κ. Σπύρος Κοκοτός, ο οποίος κάλεσε στο ξενοδοχείο του “Elounda Mare” στις 31 Οκτωβρίου 1991 άλλους 8 επιφανείς τουριστικούς επιχειρηματίες για να “εξετάσουν το παρόν και το μέλλον του Ελληνικού Τουρισμού, τις σχέσεις Πολιτείας – Τουριστικών Επιχειρήσεων, την αποτελεσματικότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων του ευρύτερου τουριστικού τομέα, αλλά και την ικανότητα και διάθεση της Πολιτείας να επιλύσει τα χρονίζοντα προβλήματα του κλάδου”.
Έχοντας επισημάνει την σπουδαιότητα των φορέων του τουρισμού για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη του είναι αναγκαίο να τονιστεί πως παρόμοιες δράσεις θα πρέπει να υλοποιηθούν για την Θεσσαλία και ειδικότερα για την Περιφερειακή Ενότητα της Λάρισας. Κρίνεται αναγκαία η σύσταση και λειτουργία ενός τέτοιου τουριστικού φορέα, ο οποίος θα οργανώνει, θα συντονίζει, και θα εξασφαλίζει μέσα από προωθητικές ενέργειες, ότι η ΠΕ Λάρισας αποτελεί ελκυστικό τουριστικό προορισμό. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία και σύμπραξη των τοπικών οργανισμών και ενώσεων, οι οποίοι με κοινή δράση και στρατηγική θα μελετήσουν και θα ερευνήσουν τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα δώσουν το πράσινο φως για την σύσταση αυτού του φορέα.
Για να έχει επιτυχία το εγχείρημα αυτό, θα πρέπει να κατανοηθεί και να συνειδητοποιηθεί η αναγκαιότητα εφαρμογής ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδίου Μάρκετινγκ που θα περιλαμβάνει όλες τις διεργασίες από τη δημιουργία της ταυτότητας της ΠΕ Λάρισας, το σχηματισμό διαφορετικών «τουριστικών προϊόντων», ανάλογα με τις στοχευόμενες αγορές μέχρι και την προώθηση και τη δημιουργία μηχανισμού πωλήσεων στις αντίστοιχες αγορές. Επιπρόσθετα θα πρέπει να σχεδιαστούν ενέργειες για τη συνεχή επιμόρφωση ανθρωπίνων πόρων και την ευαισθητοποίηση του κοινωνικού περιβάλλοντος.
Η πολιτική βούληση υπάρχει και το ξεκίνημα έχει γίνει με διάφορες πρωτοβουλίες. Μένει να βρεθεί κάποιος «κουζουλός» όπως ο Κοκοτός, για να συνεχίσει την υλοποίηση και να «τρέξει» το ΔΙΚΤΥΟ.
Τάσος Γούσιος
Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τα στελέχη μας στην ενότητα Ποιοι είμαστε
